Πέμπτη 5 Μαΐου 2011

Παιχνίδια στη Μελίβοια στη δεκαετία του '50


ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΑΣ

Παίζαμε κι εμείς , όταν ήμασταν παιδιά, όπως όλα τα παιδιά του κόσμου.
Μονο που, τα δικά μας τα παιχνίδια, δεν ήταν μόνο τα γνωστά και συνηθισμένα, όπως : κρυφτό, κυνηγητό και τα τοιαύτα.
Αν η “πενία” –στους μεγάλους- “τέχνας κατεργάζεται”, η  ανέχεια –στα παιδιά- πυροδοτεί τη φαντασία  και την καθιστά άκρως εφευρηματική.
Στα χρόνια μας ήταν πιο εύκολο να φαντάζεσαι πως θα φτειάξεις , ας πούμε, ….ένα ελικόπτερο, παρά να σκεφτείς να ζητήσεις από τους γονείς σου να σου αγοράσουν ένα τόπι. Το αγορασμένο παιχνίδι δεν ήταν απλώς κάτι το σπάνιο αλλά …αδιανόητο! Και πώς θα μπορούσε να σκεφτεί γονιός να αγοράσει παιχνίδια για το παιδί του , τη στιγμή που  -πολλές φορές- αδυνατούσε να του πάρει παπούτσια για τα  ξυπόλυτα ποδάρια του.
Ο πατέρας μου, ελαφρύ το χώμα που τον σκέπασε,  ξόδευε κάθε χρόνο -στο πανηγύρι του Αγίου Αντωνίου στην Αγιά- το τεράστιο ποσό της μισής δραχμής  ( χιλιάρικο λέγαμε τότε τη δραχμή και τη μισή πεντακοσάρικο) ….για να μου αγοράσει  ένα βατραχάκι που το πατάς και κάνει τρκ-τρακ ή ένα φρουρού που το φυσάς και ξεδιπλώνεται …σφυρίζοντας!
Και το καμάρωνε όσο δεν φαντάζεστε!  …κι εγώ χαιρόμουνα λες και μου χάρισαν τον ουρανό με τ’ άστρα!

Κι όμως!  Αυτή την –έστω κι απόλυτα δικαιολογημένη-  τσιγκουνιά των γονιών μας την αναπλήρωνε θαυμάσια η  πλούσια φαντασία μας κι η οξυδερκής παρατηρητικ μας ﷽﷽﷽﷽﷽τικιδασκευ χρόνο στο πότητά μας, καθώς κι η πολυσχιδής εφευρηματικότητά μας που απλόχερα ξοδεύαμε για την επινόηση παιχνιδιών ή την κατασκευή αθυρμάτων.

Αν επιχειρούσα να ομαδοποιήσω  τα παιχνίδια μας, θα τα χώριζα σε δυο μεγάλες κατηγορίες:
·      Τα αναγωνιστικά, και
·      Τα συμμετοχικά – ψυχαγωγικά παιχνίδια.
Μερικοί  τα ξεχωρίζουν σε ομαδικά και …ατομικά!  Προσωπικά, πιστεύω πως δεν υπάρχουν αμιγώς ατομικά παιχνίδια.  Σήμερα με την προχωρημένη τεχνολογία και την απομόνωση των παιδιών στους τέσσερις τοίχους του δωματίου τους , ίσως και να υπάρχουν. Σε μας  όμως, τότε , όλα τα παιχνίδια ακόμα κι εκείνα που  θα μπορούσαν να  παίζονται μόνο από ένα παιδί , ήταν ομαδικά. Κι αν ακόμα δεν χρειαζόταν η ενεργός συμμετοχή  των άλλων, ήταν οπωσδήποτε απαραίτητη η παρουσία τους.
Κανένας, ας πούμε, δεν πήγαινε να πετάξει μόνος του τον αετό του. Ούτε έμεινε στην αυλή του και γύριζε μοναχός τη σβούρα του (σφούρλα, τη λέγαμε εμείς).

ΤΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ  ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΑΣ

Με πολλή επιείκεια χαρακτηρίζω αυτά τα παιχνίδια ως ανταγωνιστικά. Κανονικά θα έπρεπε να τα ονομάσω πολεμικά.
Δεν ξέρω αν ήταν ο απόηχος του αλβανικού έπους ή η κατάρα του εμφυλίου, αλλά πολύ συχνά ακουγόταν η πολεμική ιαχή: ΑΕΡΑ!!
-Αέρα, …τα απανάρια!!!
-Αέρα, … τα κατνάρια!!!
Απανάρια ήταν τα παιδιά των  “επάνω” μαχαλάδων!
Κατνάρια ή κι ακατνάρια ήταν οι άλλοι , των κάτω μαχαλάδων.
Οι κάτω κι οι απάνω! Όπως λέμε: οι βόρειοι κι οι νότιοι!

Ξεκινώντας από τη Μεγάλη Βρύση και προχωρώντας μέχρι και τον Αγινκόλα , δηλαδή,  φθάνοντας στο Δημοτικό Σχολείο,  όλα τα σπίτια που βρίσκονταν στο αριστερό μας χέρι ανήκαν στους επάνω μαχαλάδες. Ενώ όλα όσα ήταν στη μεριά του δεξιού μας χεριού, ανήκαν στους κάτω μαχαλάδες.
Η Αλευριά που αφήναμε πίσω μας , κατά  κανόνα, πήγαινε με τα κατνάρια, ενώ , αντίστοιχα, πήγαιναν με τα απανάρια
όλοι όσοι  έμεναν  πέρα από το Δημοτικό Σχολείο  και κάτω από το κεντρικό δρόμο που βγάζει στην Παναγία Πατσιούκα.

Οι μεγάλοι αντίπαλοι, κατά κύριο λόγο, ήταν   η Γκορτσιά κι ο Κούκουρδας. Οι επάνω κι οι κάτω.

Οι συρράξεις μας ήταν συχνές κι έντονες. Τόσο έντονες που  οι σημερινές συγκρούσεις των διαδηλωτών με τα ΜΑΤ είναι απλώς παιχνιδάκια. Ευτυχώς που τότε δεν ξέραμε τι θα πει μολότωφ. Έτσι και το ξέραμε , μπορεί και να είχαμε κάψει το χωριό ολόκληρο. Όχι, δεν έχω διάθεση για χωρατά! Είναι έτσι όπως το γράφω.

Σας είπα! Ίσως  έφταιγε η μεταπολεμική ατμόσφαιρα της εποχής. Και μη φανταστείτε πως μιλώ για παιχνίδια όπως το “κλέφτες κι αστυνόμοι”,  το α﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽τυνταστεερινστους επάνγ¨καμάν¨ -που είδα, αργότερα,  να παίζουν στην Αγιά- ή τον ψευτοπόλεμο με τα ξύλινα σπαθιά και τα πλαστικά όπλα που αντί για πυροβολισμούς μπορούσες να ακούσεις τα αθώα “μπαμ μπαμ” που έβγαιναν από τα παιδικά στόματα.
Μιλώ για βάρβαρες κι άγριες συγκρούσεις που μετέτρεπαν τους παίχτες σε κανονικούς πολεμιστές.

Ας δούμε , όμως, τώρα ποια ήταν αυτά τα παιχνίδια:
·      Οι κλοτσιές ,
·      Ο πετροπόλεμος,
·      Ο χιονοπόλεμος,
·      Τα τφόξυλα (κουφόξυλα ή φυσοκάλαμα),
·      Φρουτοπόλεμος (με κάθε καρπό που μπορούσαμε, ανάλογα την εποχή, να έχουμε: κορόμηλα, τζιρνίκια (ή τζινιρίκια), βελανίδια , κούμαρα κι άλλα),
·      Τραχανάς  (πέταγμα νερού με τα πόδια) κ.ά.
Τα τρία πρώτα ήταν βίαια και πολύ συχνά αιματηρά. Είχαν σχέδιο δράσης και στρατηγική. Γίνονταν ανάμεσα στις φυσικές ομάδες των μαχαλάδων και κυρίως στις δυο μεγάλες  που, όπως είπα πιο πάνω, ήταν τα απανάρια και τα κατνάρια.
Τα υπόλοια, πιο ήπιας μορφής τα περισσότερα, παίζονταν ανάμεσα σε ομάδες που ορίζονταν με βάση τις ευκαιριακές συμμαχίες,  τις μικρότερες γειτονιές ή μετά από το γνωστό “βγάλσιμο¨, δηλαδή το ρυθμικό τραγούδι  που μετράει δείχνοντας παιδί-παιδί, και “βγάζει” αυτόν στον οποίο τελειώνει ή  με τα πόδια  που  κερδίζει όποιος καταφέρει να ακουμπήσει  το παπούτσι του άλλου προχωρώντας κι οι δυο ταυτόχρονα κι αντίθετα από κάποια απόσταση πόδι-πόδι , τοποθετώντας πάντα τη φτέρνα να ακουμπά στη μύτη του παπουτσιού του καθενός μέχρι να καλύψουν την απόσταση.

Αυτός που “έβγαινε” διάλεγε πρώτος τους συμπαίκτες του και φυσικά έπαιρνε τους καλλίτερους.

Λεπτομέρειες για το πως παιζόταν ξεχωριστά το κάθε παιχνίδι (σύγκρουση) , καθώς και αναμνήσεις από κάποια πρόσωπα και στιγμές του παχνιδιού, θα σας δώσω στο …ΕΠΟΜΕΝΟ!





Δεν υπάρχουν σχόλια: